Czy znasz swój poziom cholesterolu?

Jak sprawdzić stężenie cholesterolu?

Badania pokazują, że aż 67 proc. Polaków powyżej 20. roku życia zmaga się z podwyższonym poziomem cholesterolu[1]. Wielu z nas nie ma o tym pojęcia, bo jesteśmy przekonani, że problem ten dotyczy wyłącznie seniorów - niestety jest to błędne przekonanie.

Z drugiej jednak strony mamy świadomość tego, że wysoki poziom cholesterolu jest poważnym zagrożeniem dla zdrowia. Tak uważa 48 proc. Polaków, którzy wzięli udział w badaniu przeprowadzonym przez SW Research na zlecenie Danone[2].

Mimo to regularnie nie monitorujemy jego poziomu, m.in. dlatego, że nie obserwujemy żadnych niepokojących objawów związanych z poziomem cholesterolu (53 proc.) oraz obawiamy się niekorzystnych wyników (36 proc.)[3]

- Monitorowanie poziomu cholesterolu to jedna z najprostszych inwestycji w nasze zdrowie. Lipidogram daje nam jasny obraz tego, czy nasze nawyki żywieniowe służą organizmowi. Dlatego regularne badania i świadome komponowanie posiłków, polegające na włączeniu produktów bogatych w sterole roślinne czy zwiększenie spożycia warzyw, mogą przynieść naprawdę korzystne rezultaty – zwraca uwagę Katarzyna Toutounchi, dietetyk.

Regularne kontrolowanie poziomu cholesterolu we krwi jest bardzo ważne. Organizm lubi bowiem równowagę. Cholesterol jest mu potrzebny w roli składnika budulcowego błon komórkowych. Jest też niezbędny do syntezy kwasów żółciowych, hormonów steroidowych oraz witaminy D3.

Jeśli jednak spożywamy w nadmiarze produkty z dużą zawartością cholesterolu przy jednoczesnym zwiększonym spożyciu nasyconych kwasów tłuszczowych, może dojść do powstania hipercholesterolemii, czyli zwiększonego poziomu cholesteroli we krwi.

Ten niepokojący lekarzy stan nie boli i przez lata nie daje żadnych objawów. Niestety, nieleczony sprzyja wystąpieniu wielu powikłań sercowo-naczyniowych[5]

Sposobem na to, by sprawdzić poziom cholesterolu we krwi jest badanie nazywane profilem lipidowym lub lipidogramem, które obejmuje oznaczenie stężeń:

• cholesterolu całkowitego (wszystkie frakcje cholesterolu razem),
• frakcji LDL cholesterolu (potocznie określa się go jako "zły cholesterol", bo dostarcza cholesterol do komórek, gdzie jego nadmiar odkłada się m.in. w ścianach naczyń krwionośnych, przyczyniając się do rozwoju miażdżycy naczyń),
• frakcji HDL cholesterolu ("dobry cholesterol", który transportuje nadmiar cholesterolu z komórek ciała do wątroby, gdzie może on być przetworzony i usunięty z organizmu),
• triglicerydów (stanowią podstawowy składnik tkanki tłuszczowej; ich zwiększone stężenie jest czynnikiem ryzyka chorób sercowo-naczyniowych).

Profil lipidowy może też być uzupełniony o cholesterol VLDL (lipoproteiny o bardzo małej gęstości, ang. Very-Low-Density Lipoproteins – VLDL), którego zadaniem jest transportowanie trójglicerydów wykorzystywanych do produkcji energii. Jeśli jednak w naszej diecie jest za dużo węglowodanów (powyżej zapotrzebowania energetycznego) dochodzi do odkładania się trójglicerydów, co prowadzi do wzrostu poziomu cholesterolu VLDL[6]

VLDL (Very Low Density Lipoprotein) jest to lipoproteina o bardzo niskiej gęstości, często nazywana "bardzo złym cholesterolem", która transportuje głównie trójglicerydy we krwi. Produkowany w wątrobie VLDL jest prekursorem LDL, a jego wysokie poziomy mogą przyczyniać się do rozwoju miażdżycy i zwiększać ryzyko chorób sercowo-naczyniowych.

Lipidogram to badanie, które osoby zdrowe powinny wykonywać raz na 5 lat[7], a w przypadku rozpoznania chorób układu krążenia (m.in. miażdżycy) lub z grup ryzyka (otyłość, rodzinne występowanie chorób sercowych) – raz w roku lub według zaleceń lekarza.

Źródło: Adobe Stock.

Próbki krwi do rutynowego badania profilu lipidowego nie muszą być pobierane na czczo [8]

Źródło: Adobe Stock.

Wynik lipidogramu zawsze powinien interpretować lekarz, który decyduje o ewentualnym włączeniu leków.

Źródło: Adobe Stock.

Lipidogram to badanie, które powinno być regularnie wykonywane u mężczyzn w wieku ≥40 lat i kobiet w wieku ≥50 lat lub po menopauzie [10]

Źródło: Adobe Stock.

Do oznaczenia profilu lipidowego pobiera się niewielką ilość krwi żylnej (najczęściej z żyły łokciowej) [9]

Przy okazji pobierania krwi w celu zrobienia panelu lipidowego warto zbadać też morfologię i poziom glukozy we krwi oraz sprawdzić poziom hormonu TSH (by upewnić się, że tarczyca pracuje prawidłowo). W gabinecie pielęgniarki dobrze jest też zmierzyć ciśnienie tętnicze.

Jak dbać o swoje zdrowie?

Dwa filary zdrowia to odpowiednio zbilansowana dieta oraz regularna aktywność fizyczna. I nie chodzi o to, by całkowicie zmienić swoje nawyki żywieniowe, ale by krok po kroku modyfikować codzienną dietę na bardziej zdrową i odżywczą[11]. Co to znaczy?

• W pierwszej kolejności wyeliminuj z niej lub znacznie ogranicz produkty smażone. Postaw na gotowanie, duszenie i grillowanie.
• Włącz też do diety warzywa i owoce, które są źródłem witamin A, E i C o działaniu antyoksydacyjnym.
• Spożywaj surowe warzywa i owoce, płatki owsiane, brązowy ryż, makarony razowe, grube kasze oraz nasiona roślin strączkowych, które są dobrym źródłem błonnika pokarmowego (jego rozpuszczalna frakcja zmniejsza stężenie cholesterolu całkowitego i frakcji LDL).
• Do surówek i sałatek dodawaj oleje roślinne (np. olej rzepakowy lub oliwę z oliwek).
• Sięgaj też po orzechy, pestki i nasiona, które są dobrym źródłem kwasów tłuszczowych omega-3 i omega-6 (chronią serce i zmniejszają stężenie cholesterolu frakcji LDL).
• Kupując nabiał, wybieraj produkty o obniżonej zawartości tłuszczu (mleko i przetwory mleczne półtłuste o zawartości 2 proc. tłuszczu)
• Co najmniej dwa razy w tygodniu jedz ryby, zwłaszcza tłuste ryby morskie, jak łosoś, makrela, szprot. To dobre źródło kwasów omega-3, zwłaszcza kwasów EPA (kwas eikozapentaenowy) i DHA (kwas dokozaheksaenowy).
• Zmniejsz spożycie wieprzowiny na rzecz drobiu i cielęciny. Z mięsa usuwaj widoczny tłuszcz. 
• Włącz do diety żywność wzbogaconą w sterole roślinne, które zmniejszają wchłanianie cholesterolu i pomagają w jego usuwaniu z organizmu[12], np. jogurt pitny Danacol, który zawiera 1,6 g steroli roślinnych na porcję (100 g). Jest bez dodatku cukrów[13], a do wyboru są dwa smaki – klasyczny i truskawkowy.

Sterole roślinne[14] oraz tiamina (witamina B1 są też w suplemencie diety Danacol Plus dostępnym w formie saszetek z żelem o smaku owoców cytrusowych. Jest to produkt gotowy do spożycia, który można mieć zawsze przy sobie (również w pracy). Przyjmuje się go po głównym posiłku.

Pamiętaj też o aktywności fizycznej. Nie musi to być żaden wyszukany sport. Wystarczy spacer, nordic walking, basen lub 20 minut spędzonych na siłowni (np. na świeżym powietrzu, które są w wielu miejscach dostępne za darmo).

Troska o własne zdrowie nie wymaga wielu poświeceń. Początkowo to przede wszystkim zmiana nawyków, które już po niewielkiej modyfikacji mogą przynieść wiele korzyści. Pamiętaj też o konieczności wykonywania badań profilaktycznych, w tym monitorowania poziomu lipidów we krwi.

Danacol Plus Suplement diety. Zawiera składniki, które wspomagają funkcje organizmu poprzez uzupełnienie normalnej diety. Nie ma właściwości leczniczych. Suplementy diety nie mogą być stosowane jako substytut (zamiennik) zróżnicowanej diety. Zrównoważony sposób żywienia i zdrowy tryb życia mają istotne znaczenie.

Żródła:

[1] A i wsp. Changes in the prevalence, treatment, and control of hypercholesterolemia and other dyslipidemias over 10 years in Poland: the WOBASZ study. Pol Arch Med Wewn. 2016; 126 (9): 642-652.

[2] Metoda badawcza: Badanie internetowe CAWI z wykorzystaniem panelu SWpanel.pl. Próba badawcza: kobiety i mężczyźni powyżej 18 roku życia oraz osoby z podwyższonym poziomem cholesterolu. W ramach badania przeprowadzono 1010 ankiet z respondentami z panelu SW Research. Termin realizacji badania: 26/06 – 03/07.2024

[3] Jw.

[4] Lurka K, Czy Polska będzie europejskim liderem w kardiologii? Menedżer Zdrowia [dostęp: https://www.termedia.pl/mz/Czy-Polska-bedzie-europejskim-liderem-w-kardiologii-,52012.html, 25.10.2024 r.]

[5] Arent-Piotrowska K, Hipercholesterolemia – zmora dzisiejszych czasów. Co zrobić, by zapobiec jej konsekwencjom w świetle aktualnych zaleceń kardiologicznych, Probl Hig Epidemiol 2018, 99(2): 108-113.

[6] 3 Solnica B, Sygitowicz G, Sitkiewicz D, Jóźwiak J, Kasperczyk S, Broncel M, Wolska A, Odrowąż-Sypniewska G, Banach M. 2024, Wytyczne Polskiego Towarzystwa Diagnostyki Laboratoryjnej i Polskiego Towarzystwa Lipidologicznego dotyczące diagnostyki laboratoryjnej zaburzeń gospodarki lipidowej. Diagn Lab. 2024; 60(1): 1–24.

[7] Banach P et al. Wytyczne PTL/KLRwP/PTK/ PTDL/PTD/PTNT diagnostyki i leczenia zaburzeń lipidowych w Polsce 2021, Lekarz POZ 4/2021, 1-111.

[8] Solnica B, Sygitowicz G, Sitkiewicz D, Jóźwiak J, Kasperczyk S, Broncel M, Wolska A, Odrowąż-Sypniewska G, Banach M. 2024, Wytyczne Polskiego Towarzystwa Diagnostyki Laboratoryjnej i Polskiego Towarzystwa Lipidologicznego dotyczące diagnostyki laboratoryjnej zaburzeń gospodarki lipidowej. 2024.

[9]Gajewski K, Co to jest lipidogram - badanie, normy, Medycyna Praktyczna, portal dla pacjentów (https://www.mp.pl/pacjent/cholesterol/hipercholesterolemia/141216,lipidogram, dostęp: 04.09.2024 r.)

[10] Solnica B, Sygitowicz G, Sitkiewicz D, Jóźwiak J, Kasperczyk S, Broncel M, Wolska A, Odrowąż-Sypniewska G, Banach M. 2024, Wytyczne Polskiego Towarzystwa Diagnostyki Laboratoryjnej i Polskiego Towarzystwa Lipidologicznego dotyczące diagnostyki laboratoryjnej zaburzeń gospodarki lipidowej. 2024.

[11] M Grzymisławski, Kargulewicz A, Skrzypczak D, Współczesne wyzwania praktycznej terapii żywieniowej w zaburzeniach lipidowych, Forum Zaburzeń Metabolicznych 2013, tom 4, nr 4, 170–177

[12] Udowodniono, że sterole roślinne obniżają poziom cholesterolu we krwi. Wysoki poziom cholesterolu jest czynnikiem ryzyka rozwoju choroby wieńcowej serca. Korzystny efekt występuje w przypadku spożywania 1,5–3 g steroli roślinnych dziennie. Istnieje wiele czynników ryzyka choroby wieńcowej serca. Zmiana jednego z nich może wywierać korzystny efekt lub go nie wywierać.

[13] Zawiera naturalnie występujące cukry.

[14] Udowodniono, że sterole roślinne obniżają poziom cholesterolu we krwi. Wysoki poziom cholesterolu jest czynnikiem ryzyka rozwoju choroby wieńcowej serca. Korzystny efekt występuje w przypadku spożywania 1,5–3 g steroli roślinnych dziennie.